Czy etyka się opłaca?

Skoro głównym celem każdego przedsiębiorcy jest zysk i ta fundamentalna prawda nie zmienia się od tysiącleci, to czy jest tutaj miejsce na „etykę? W pierwszym odruchu można się zastanawiać, ale po namyśle odpowiedź jest prosta. Etyka nie przeszkadza, a ten zysk wręcz umożliwia. Działania etyczne w sposób skuteczny i konkretny wspierają maksymalizację długoterminowej wartości dla właściciela. 

Popularne stwierdzenie „Ethics pays” („Etyka się opłaca”) odnosi się nie tylko do zysków, jakie może czerpać przedsiębiorstwo z działań etycznych, ale przede wszystkim jednak ma na celu zaakcentowanie wartości, jaką etyka wnosi w otoczenie jednostki etycznej. Oznacza to, że rolą etyki jest ukierunkowanie przedsiębiorstw na działania na rzecz pracowników, społeczności lokalnej – klientów i kontrahentów, czy ochrony środowiska. Działania etyczne są zorientowane na przyszłość, a więc zaspokajanie potrzeb społeczeństwa poprzez wprowadzenie innowacyjnych produktów czy akcje proekologiczne długofalowo ustanawiające miejsce przedsiębiorstwa w otoczeniu.

Do podstawowych zasad i wartości, jakimi kieruje się przedsiębiorstwo  należą odpowiedzialność, przejrzystość, aktywna obecność w środowisku oraz etyczne zachowanie. Odpowiedzialność oznacza, że przedsiębiorstwo jest gotowe przyjąć ewentualnie konsekwencje za wpływ, jaki wywiera na otoczenie. Jest gotowe  na zmiany oraz na przyjęcie odpowiedzialności za szkodę, jeżeli zajdzie taka potrzeba. Przejrzystość zakłada udostępnianie informacji o decyzjach i działaniach, które związane są z aspektami funkcjonowania przedsiębiorstwa, a jednocześnie mają związek ze społeczeństwem.  W aktywnej obecności w środowisku ważna jest świadomość, że przedsiębiorstwo nie działa w oderwaniu od otoczenia, a współdziałanie jest szczególnie ważne. Etyczne zachowanie ma miejsce, gdy wszystkie decyzje podejmowane i wykonywane są uczciwie, rzetelnie, wiarygodnie i zgodnie z zasadami moralnymi takimi jak sprawiedliwość, szacunek i szczerość.  Klienci, konkurenci, kontrahenci czy media przywiązują szczególną uwagę do praw człowieka, ładu korporacyjnego czy problemu korupcji, a każdy przypadek złamania zasad etycznych może zniszczyć dotychczasowy wizerunek przedsiębiorcy.

Badanie przeprowadzone przez Crido Taxand, Pracodawców RP i ICAN Institute w 2013 roku wskazuje na negatywne konsekwencje zachowań nieetycznych na wielu płaszczyznach. 73 proc. zapytanych członków zarządu oraz 77 proc. badanych pracujących w działach HR wskazało na straty wizerunkowe związane ze złamaniem lub naruszeniem zasad etycznych. Na kolejnych miejscach uplasowały się efektywność zarządzania oraz relacje z partnerami biznesowymi oraz klientami.  Badania M. Clarksona udowodniły, że przedsiębiorstwa, które kładą nacisk na etykę i relację z otoczeniem odnoszą z tego tytułu profity. Dysponują lepszymi informacjami z otoczenia, co pozwala im wykorzystać w pełni szansę i uniknąć zagrożeń . Jedną z największych korzyści ze stosowania zasad etycznych w postępowaniu gospodarczym jest zmniejszenie lub eliminacja kosztów związanych z konfliktami czy problemami.

Pełne poznanie i stosowanie przez świat biznesu zasad etyki bezpośrednio przekłada się na zysk przedsiębiorstwa. Przyjęcie i przestrzeganie zasad współpracy z kontrahentami jest efektywną metodą prowadzenia etycznego biznesu. Zgodnie z zasadą PYMWYMI, czyli put your money where your mouth is, przedsiębiorcy zyskują bezpośrednio dzięki zachowaniom etycznym. Zasada ta opisuje postawę konsumentów, którzy częściej i chętniej wybierają produkty przedsiębiorstw, które stosują się do etyki i wartości wyznawanych przez nabywcę. Wśród innych korzyści jakie niesie ze sobą etyczne zachowanie wymienić można przede wszystkim ograniczenie ryzyka negatywnego odbioru społecznego, uniknięcie kar, spadek kosztów wynikających z transakcji spowodowany zaufaniem kontrahentów oraz obniżony poziom ryzyka i kosztów weryfikacji.

Równie ważne są korzyści płynące z powodu rosnącej uwagi klientów i inwestorów. Zachowanie etyczne pozwala zachować ich lojalność, zwiększa siłę przetargową, umacnia markę i wizerunek przedsiębiorstwa. Poza tym wskazać można korzyści wynikające z lepszego środowiska pracy, które może spowodować wzrost zaangażowania i wydajności pracowników, a także bardziej oszczędnego wykorzystywania zasobów i obniżenia kosztów wewnątrz organizacji, które związane są z nadzorem i koordynacją. Wszystko to ma odzwierciedlenie we wzroście efektywności i wartości przedsiębiorstwa.

Z jednej strony efektywność związana jest z alokacją zasobów, sprawnością organizacji, płacą, zatrudnieniem czy inwestycjami. Z drugiej strony najsilniejszą  motywacją człowieka jest jego potrzeba godności, niekoniecznie wynagrodzenie. To właśnie o etycznym charakterze przedsiębiorstwa świadczy to, jak traktuje ono swoich pracowników. Wydajność w przedsiębiorstwie może być podnoszona tylko wtedy, gdy pracodawca zainwestuje w ich rozwój, kompetencje, poczucie bezpieczeństwa i dobre samopoczucie.

Dobra atmosfera w pracy sprzyja zaangażowaniu i stanowi motywacje do lepszych osiągnięć. Zadaniem przełożonego jest stworzenie warunków pracy, w których relacje między pracownikami  oparte są na prawości, uczciwości i współpracy. W osiągnięciu tego, pomocne okazać się może ustalenie w przedsiębiorstwie kodeksu etycznego. Powinien on zostać spisany w jasno sformułowanych punktach a następnie przedstawiony pracownikom na każdym szczeblu zawodowym. Takie działanie nie tylko ułatwia przestrzeganie zasad etyki w miejscu pracy, ale także wpływa na osiągnięcie większej efektywności. Udowodniły to badania przeprowadzone na grupie brytyjskich przedsiębiorstw. Wykazały one, że spółki stosujące kodeks etyczny osiągnęły lepsze i wyższe wyniki niż spółki nieposiadające takiego kodeksu.  Powody są konkretne – kodeksy etyczne pomagają tworzyć pozytywny wizerunek przedsiębiorstwa na rynku. Jasny system zasad i wartości przekłada się na wzrost zaufania do przedsiębiorstwa również w relacjach handlowych. 

W tzw. warunkach nowej ekonomii wrasta znaczenie etyki w biznesie, z powodu większego wyczulenia odbiorców na przekłamania. Dziś pytanie „czy warto” jest pytaniem retorycznym. Zastanowić raczej należy się nad tym, jak połączyć najskuteczniej obie z pozoru przeciwstawne sfery : etykę i biznes. Jest to wymóg dzisiejszego środowiska biznesowego.

Bibliografia

Praca zbiorowa pod red. E. Carsona ” Kompendium wiedzy o gospodarce” , Warszawa 1997, 

Cz. Porębski ” Czy etyka się opłaca?”, Kraków 1997

Anna Dziadkiewicz „Znaczenie etyki biznesu w kształtowaniu współczesnych norm i wartości”, „Przedsiębiorczość – Edukacja”, 8, 2012,  

K. Blanchard, N. Vincent Peale ” Etyka biznesu”, Warszawa 2008

G. Mikołajewicz „Społeczna odpowiedzialność biznesu(CSR), etyka biznesu i wartości korporacyjne”, „Zarządzanie finansami firm-teoria i praktyka”, 2 , Wrocław 2012,

Praca zbiorowa pod red. Ł. Burkiewicz , J. Kucharski ” Etyka w organizacji, zarządzanie, kultura, polityka”, Kraków, 2016

Praca zbiorowa pod red. P. Kulawczuka, A. Poszewieckiego ” Wpływ społecznej odpowiedzialności biznesu i etyki biznesu na zarządzanie przedsiębiorstwami”,  Warszawa,  2007r

R. Sroka, Crido Taxand „Pracownicy oczekują standardów. Badanie dotyczące potrzeb pracodawców i pracowników w zakresie HR w kontekście etyki w miejscu pracy.”

https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-etyka-w-biznesie

https://hrpolska.pl/hr/czytelnia/wewnetrzny-employer-branding

Wykonała Sabina Sęk